VAKLITERATUUR
Op deze pagina wordt een overzicht gegeven van de literatuur die een bijdrage levert aan het ontwikkelen van een goede beroepshouding
- Cingel, M. van der (2022). Moreel verpleegkundig leiderschap. Uitgeverij Boom; ISBN: 9789024436545 (zie verder onder letter 'C' in het uitgebreid literatuuroverzicht)
- KNMG (2022). Gedragscode voor artsen. Goedgekeurd door het Federatiebestuur op 24 februari 2022 en gepubliceerd op 27 mei 2022. Deze gedragscode vervangt de KNMG-gedragsregels voor artsen uit 2013.(zie verder onder letter 'K' in het uitgebreid literatuuroverzicht)
- Steenmeijer, J. (2022). Professionele autonomie in sociaal werk. Een model voor verantwoord handelen; Uitgeverij Couthino. ISBN: 9789046907658 (zie verder onder letter 'S' in het uitgebreid literatuuroverzicht)
- Slob, M. (2020) . De lege hemel; Over eenzaamheid; Uitgeverij Ambo | Anthos, EAN: 9789026345425 (zie verder onder letter 'S' in het uitgebreid literatuuroverzicht)
- Leer, N. van der (2020) Zinvolle zorg in het verpleeghuis; Een onderzoek naar de samenhang tussen zorg en zin en de rol van de geestelijk verzorger. Uitgeverij Christelijke boekencentrale 't Gulden Boek; ISBN: 9789043533669 (zie verder onder letter 'L' in het uitgebreid literatuuroverzicht)
- Heijst, (2005) Menslievende zorg; Een ethische kijk op professionaliteit; Kampen, uitgeverij Klement; ISBN: 90 770 703 97
Verbeteringen in de sector van de cure en de care worden gezocht in meer geld of nog meer regels. Volgens Annelies van Heijst is een kwalitatief andere kijk op zorg en professionaliteit nodig. Haar zorgvisie en analyse zijn gebouwd op drie pijlers: de zorgethiek, het denken van Hannah Arendt over de menselijke conditie, en de presentietheorie van Andries Baart. Tegen de heersende visie in, dat zorgen niets meer zou zijn dan marktgericht, zakelijk en functioneel verrichtingen en interventies plegen stelt ze: zorgen is een medemenselijke betrekking. Het is praktisch inspelen op iemands behoeftigheid / afhankelijkheid. Zij noemt dat professionaliteit op basis van menslievendheid. De zorgontvanger is geen passieve consument en evenmin een autonome cliënt. Wel stempelt hij of zij mede de zorgsituatie. Dat maakt iedere situatie uniek en ook ongewis. Die onzekerheid moet niet worden weggeorganiseerd. Die hoort bij zorg op echt ménselijke maat. (uit flaptekst)
- Pasch, T. van de en M. Adriaansen (2009) Menslievende professionaliteit doet aan perspectiefwisseling; in: Tijdschrift voor Verpleegkundigen (TvZ) nr. 2 pp. 20 - 22
- Jukema, J.S. (2006) Boekrecensie Menslievende zorg; in: Verpleegkunde (21) nr. 3, pp. 228 - 230
- Baart, A. (2005). Aandacht; Etudes in presentie; Uitgeverij Lemma; ISBN: 90-5931-353-4
‘Op 1 mei 1991 overleed mijn moeder en ik vroeg me af waarom er wel naar haar bloed was gekeken, maar niet naar haar, wel in het pipet en niet in haar ogen. Wie wat ontdekken wil, moet zich kunnen laten verrassen en niet alleen maar kijken naar wat is voorgeschreven.’
Dit is een essay over aandacht en over de wetenschap, politiek en zorg die haar aan banden leggen hoewel mensen ernaar snakken.
Met dit boekje richt de auteur, Andries Baart, zich vooral tot uitvoerenden, leidinggevenden, opleiders, onderzoekers, beleidsmakers en politici in de sectoren zorg, welzijn, pastoraat en dienstverlening. Het essay sluit aan bij de presentietheorie waarover hij eerder publiceerde. - Baart, A. & Grypdonck, M. (2008) Verpleegkunde en presentie
; Een zoektocht in dialoog naar de betekenis van presentie voor verpleegkundige zorg;
Uitgeverij Lemma; ISBN: 10 90-5931-085-3
Presentie en andere vormen van aandachtige en menslievende zorg maken momenteel opgang: ze bieden theoretisch en praktisch een uitweg uit een al te bedrijfsmatig ingerichte en haastige zorg die bovendien met talloze regels en protocollen kort wordt gehouden. Daar gaat kwaliteit verloren die behouden blijft als zorg óók ontwikkeld wordt vanuit relationeel denken en de wil om werkelijk aan te sluiten bij het leven van wie op zorg is aangewezen. Presente zorg is niet verstrikt in zijn eigen logica, maar biedt ruimte en is er ook op uit de ander te eren, te erkennen en te bergen in hartelijkheid. In dit boek onderzoeken Prof. Mieke Grypdonck (verpleegkunde) en Prof. Andries Baart (presentie) wat de presentiebenadering kan betekenen voor de verpleegkunde en voor tal van verpleegkundige specialismen. Dat levert een fascinerende verkenning op: veel kan anders en beter. Maar dat vergt soms een grondige herbezinning, onder meer over de vraag waar het vak van verpleegkundige ook alweer om draait. Of wat lijden is en hoe de verpleegkundige zich daarop betrekken kan. Hoe zij nabij kan zijn en kan verplegen vanuit begrip voor iemands leefwereld, cultuur en verlangens zonder de harde eisen van het vak terzijde te laten. Doelgroep Dit is een boek voor wie nadenkt over het vak van verpleegkundige, voor docenten, opleiders, voor gevorderde verpleegkundigen, voor onderzoekers; voor allen die niet per se langs de gebaande paden wensen te lopen.- Adriaansen, M. & Pasch, T. van de (2008) Presentie vergt moed; in: Tijdschrift voor Verpleegkundigen (TvZ) 2008 nr. 6 pp. 24 - 26
Op 13 mei presenteerden prof.dr. Mieke Grypdonck en prof.dr. Andries Baart hun boek ‘Verpleegkunde en Presentie’. Daarin onderzoeken zij wat de presentiebenadering kan betekenen voor de verpleegkunde. Het verslag van hun zoektocht-in-dialoog zet aan tot een herbezinning op de kern van het verplegen en de uitoefening van het vak.
- Adriaansen, M. & Pasch, T. van de (2008) Presentie vergt moed; in: Tijdschrift voor Verpleegkundigen (TvZ) 2008 nr. 6 pp. 24 - 26
- Baart, A. & F. Vosman (2003). Present; Uitgeverij Lemma; ISBN: 90-5931-177-9
Wie het alledaagse leven deelt van mensen in achterstandsbuurten – al dan niet als buurtpastor – hoort en verzamelt even alledaagse verhalen. Daarin gebeurt weinig interessants en zijn diepere betekenissen ver te zoeken. Althans, zo lijkt het. Maar is dit ook zo? Het tegendeel blijkt het geval voor wie de moeite neemt dergelijke verhalen nauwgezet te analyseren. En dat is precies wat er in dit boek gebeurt: met heel verschillende methoden worden prachtige en ontroerende fragmenten uit de dagboeken van twee buurtpastores gelezen en theologisch geduid, zonder dat daarmee het laatste woord is gesproken. Dit boek sluit aan bij eerdere publicaties over de presentiebenadering en is daarom een must voor wie in die presentiebeoefening is geïnteresseerd. Het is bijzonder stimulerend voor wie (buurt)pastoraat theologisch wil interpreteren, maar zeker ook relevant voor reguliere, mensgerichte beroepskrachten en sociale wetenschappers. - Bannier, F.A.W., W.L.J.M. Duijst, Fanoy, N.A.M.E.C. e.a.
(2008) Beroepsgeheim en verschoningsrecht; Handboek voor de advocaat, medisch hulpverlener, notaris en geestelijke; Sdu uitgevers; ISBN: 9789012115414;
Dit handboek is bedoeld voor alle verschoningsgerechtigden in Nederland. Het boek geeft een handig overzicht van de wetgeving en behandelt de relevante jurisprudentie. Naast juristen, richt het handboek zich ook op hen die geen jurist zijn, maar wel verschoningsgerechtigd, zoals artsen, verpleegkundigen en geestelijken. Ook voor deze beroepen biedt het een ruime hoeveelheid informatie en voorbeelden. Aan dit boek werkten mee wetenschappers van verschillende universiteiten, mensen die werkzaam zijn in het veld en zelf verschoningsgerechtigd zijn. Deze mix van wetenschap en praktijk maakt dat het handboek zich richt op de dagelijkse veel voorkomende praktijk van het verschoningsrecht. - Berg, M. van den (2004) Warme zorg, warme woorden
Maarssen: Elsevier ISBN: 90 352 2700 X.
In de laatste twintig jaar spreken we in de zorg vaak met woorden die komen uit de wereld van de economie en het bedrijfsleven. Een zakelijke taal waaruit de menselijke warmte is verdwenen. Dit terwijl zorgverleners aandacht, tijd, geduld, meeleven, betrokkenheid, kortom warmte, juist als onmisbaar ervaren in hun werk. Hierop mag en kan niet worden bezuinigd. In Warme zorg, warme woorden staat Marinus van den Berg stil bij de taal die de betrokkenheid van de zorgverlener erkent. Warme woorden zijn, volgens de auteur, krachtig en maken meer los bij patiënten. Ze wekken enthousiasme, ze bezielen. Warme woorden zijn niet 'soft', zoals sommigen denken, ze zijn eerder 'cool'. De horen daarom thuis in het hart van de zorg. - Bommel, A. van
(2003) Wankele waarden.
Levenskwesties van moslims belicht voor professionals Utrecht: Forum. Instituut
voor multiculturele ontwikkeling. ISBN: 90 5714 129 9.
Na een inleiding, waarin de rol van de professional in de Nederlandse samenleving wordt belicht, volgt een inleiding tot de koran. De volgende drie delen behandelen respectievelijk opvoeding, onderwijs en maatschappelijke positie, zorg en hulpverlening en medische ethiek vanuit een islamitisch perspectief. - Bosch, E. 5e druk 2007 (verschenen 1998). Bejegening in de zorg: respectvol omgaan
met cliënten Baarn: Nelissen; ISBN: 9789024414093
In dit boek wordt, met voor de verschillende sectoren van zorg herkenbare voorbeelden, ingegaan op de professionele wijze waarop hulpverleners cliënten en patiënten kunnen bejegenen. Mensen in verzorging- en verpleeghuizen, ziekenhuizen, de psychiatrie, thuiszorg, jeugdhulpverlening, mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke handicap zijn zeer afhankelijk van de wijze waarop hulpverleners hen tegemoettreden, bejegenen. Die bejegening vraagt om een heldere, breed gedragen, goed onderbouwde en bewuste visie. De visie komt tot uitdrukking in iemands attitude. In deze attitude speelt de kritische zelfreflectie de belangrijkste rol; zelfkennis, scherp kijken naar jezelf, gaat aan alles vooraf. Respectvolle bejegening is een kwaliteitsinstrument. Het boek is geschikt voor medewerkers in alle zorgsectoren. Studenten mbo en hbo wordt een kader aangeboden; discussies en opdrachten maken dit praktische boek goed bespreekbaar. Voor organisaties en instellingen is dit boek bruikbaar om hun visie te toetsen: bejegening als kwaliteitsinstrument. - Buit, G. & J. de Moei
(2003) Professionele houding in de hulpverlening; voortbouwen op je levenservaring; Uitgeverij Nelissen; ISBN: 9789024412624.
"Voor een professionele beroepshouding kunnen de in iemands leven gevormde denk- en gedragspatronen van positieve invloed zijn, maar deze kunnen ook een goede begeleiding of verzorging in de weg staan. Om in verschillende hulpverleningssituaties goede keuzen te maken zijn een genuanceerd zelfbeeld, een goed gebruik kunnen maken van persoonlijke mogelijkheden en het kennen van de eigen grenzen noodzakelijke voorwaarden. Dit boek richt zich op de ontwikkeling van deze kwaliteiten. Bij de opbouw van dit boek is uitgegaan van de student zelf. Geleidelijk aan worden steeds meer accenten gelegd op de hulpverleningssituaties. Hierbij komen ook het samenwerken in een team, het functioneren in een instelling en de invloeden van de maatschappij aan bod. Bij ieder hoofdstuk wordt een samenvatting gegeven van leer- en aandachtspunten. Deze kunnen worden gebruikt om vanuit de eigen situatie tot gedachten en meningsvorming te komen en als uitgangspunt dienen voor discussies met collega's. Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met een aantal vragen voor de persoonlijke verwerking van de stof. Het is een algemeen basisboek dat geschikt is voor allerlei opleidingssituaties. Omdat het boek voornamelijk is gericht op individuele zelfwerkzaamheid, is de inhoud geschikt voor zelfstandig gebruik. Ook gediplomeerden kunnen het bijvoorbeeld goed gebruiken om (weer eens) extra aandacht te besteden aan hun beroepshouding. Persoonlijke keuzes kunnen worden gemaakt uit de verschillende onderwerpen." - Claasen, W., M. van Bergen, L. Goyaarts en H. Bosma (2008) Werken aan zin in werk; Denk- en werkboek voor begeleiding van professionals ;
Amsterdam, Uitgeverij SWP; ISBN: 978-90-6665-897-4;
Zinvol werk hebben en zin in je werk hebben, daar gaat het om. Die combinatie van zin en werkplezier is helaas niet vanzelfsprekend. Er zijn veel functies die ongetwijfeld zinvol zijn, maar die zoveel van professionals vergen dat zelfs die soms de zin en het plezier in het werk verliezen. Werken aan zin in werk beschrijft hoe zij die zin in hun werk – in beide betekenissen – weer kunnen beleven. Aan de hand van drie uiteenlopende projecten bespreken de auteurs de praktijk en geven zij bruikbare tips. Gaandeweg ontvouwen ze een theorie die gebaseerd is op praktische ervaring, theoretische reflectie en opvattingen over normatieve professionaliteit. Vanuit hun eigen voorkeuren en kwaliteiten kunnen coaches, raadslieden en begeleiders de geboden theorie en praktische uitwerkingen toespitsen op hun eigen praktijk. De auteurs hebben elkaar ontmoet op de Universiteit voor Humanistiek. Vanuit totaal verschillende achtergronden (onderwijs, ontwikkelingswerk, gezondheidszorg en industrie) hebben zij zich toegelegd op coaching. In Werken aan zin in werk geven de auteurs hun persoonlijke kijk en geven ze aan wat ze daarmee willen bereiken.
- Grootoonk, E. (2009) Boekbespreking van Werken aan zin in werk; verkenningen van normatieve professionalisering; Amsterdam, Uitgeverij SWP; ISBN: 978-90-6665-898-1; in: Journal of Social Intervention: Theory and Practice – 2009 – Volume 18, Issue 1, pp. 86–90 (Voor download zie op pagina Download algemeen)
- Commissie Ethiek V&VN (2008) Notitie 'Omgaan met gewetensbezwaren';
Utrecht V&VN;
(Voor download zie op pagina Download algemeen) - Cusveller, B.S.
(2008). Volwaardige verpleging: morele beroepsverantwoordelijkheid in de zorgverlening. Amsterdam:
Buijten & Schipperheijn. ISBN: 9789058813916.
Zorgverleners kunnen in de praktijk voor lastige dilemma’s komen te staan. In hoeverre moeten zij als zorgverleners met de wensen van patiënt of met de beslissing van collega’s meegaan? Mogen zij medewerking weigeren aan verrichtingen als euthanasie en abortus? Hoe moeten zij staan tegenover seksualiteit tussen patiënten of bewoners? Dit boek gaat met name in op knelpunten die zorgverleners vanuit hun geloofsovertuiging als confronterend kunnen ervaren. De schrijvers stellen daarbij centraal waar het in de zorgverlening om draait: het bevorderen van het welzijn van patiënten ‘als in zichzelf waardevol’. Door daar het accent te leggen kunnen zorgverleners komen tot volwaardige verpleging. - Cusveller, B.S.
(2004). Met zorg verbonden; een filosofische
studie naar de zindimensie van verpleegkundige zorgverlening.
Ede: in beheer van de auteur. ISBN: 90 5881 139 5.
Het is een van de wonderlijke dingen in het leven dat mensen ergens de zin van kunnen ervaren. Zo ook in de verpleegkundige zorgverlening; verpleegkundigen en patiënten kunnen de verleende en ontvangen zorg als zinnig of zinvol ervaren. Ook door zorgverleners laat zich de vraag stellen wanneer overeenstemming over de zin van zorg mogelijk is en wanneer niet. Met andere woorden, onder welke condities kunnen zorgverleners zeggen dat werken in en spreken over de zorg zin heeft? Deze vraag staat in deze filosofische studie centraal. - Dalen, W. van (2007) Basisboek Ethiek; Morele competenties voor jonge professionals;
Uitgeverij Wolters Noordhoff; ISBN: 978 90 01 30002 9;
In onze samenleving doen zich regelmatig vraagstukken voor waarover mensen morele standpunten innemen. Het innemen van een moreel standpunt zien we dagelijks in ons werk én wordt doorlopend van ons gevraagd. Het 'Basisboek ethiek' wil dit alledaagse morele debat verbeteren. De vragen die beantwoord worden, zijn: - Wat bent u aan het doen als u een moreel standpunt inneemt? - Wat zijn de gevolgen voor uw collega en voor uw werk? - Wat betekent uw eigen morele oordeel voor uw professioneel functioneren? Met behulp van het 'Basisboek ethiek' kunnen jonge professionals tot een eigen en gefundeerd oordeel komen. Door te oefenen is de lezer beter in staat samen te werken, meer verantwoord een functie te vervullen en zelfstandiger beslissingen te nemen. De didactiek in dit boek is gericht op het zelfstandig verwerken en toepassen van de theorie. - Dam, C. van, P. Vlaar, M. van Hattum & R. Broeken (2005) Klaar voor de toekomst; Een nieuwe beroepenstructuur voor de branches welzijn en maatschappelijke dienstverlening, gehandicaptenzorg, jeugdzorg en kinderopvang;
NIZW Beroepsontwikkeling; ISBN: 9059573366; (ga voor download naar de pagina Download algemeen)
Beroepskrachten in zorg en welzijn hebben een boeiend vak. Zij zijn het, die de kwaliteit van de dienstverlening waarmaken in hun dagelijkse contact met cliënten, vrijwilligers en burgers. Hun basiskennis en methodische vaardigheden verwerven zij in hun opleiding. Maar de belangrijkste competenties ontwikkelen beroepskrachten al werkende. Opvallend is dat steeds meer competenties van beroepsgroepen in zorg en welzijn gemeenschappelijk zijn. Zoals op een actieve en toegankelijke wijze contact leggen, en de situatie en vraag van de cliënt in beeld brengen. Elke beroepskracht heeft naast de gemeenschappelijke competenties een aantal specifieke competenties. Die zijn toegesneden op de doelgroep, de context waarin het werk plaatsvindt, de kenmerken van de cliënten met wie hij werkt en de toepassing van vakkennis en methodiek. De vakbonden en werkgeversorganisaties in de branches kinderopvang, welzijn en maatschappelijke dienstverlening, jeugdzorg en gehandicaptenzorg hebben NIZW Beroepsontwikkeling in beeld laten brengen wat beroepskrachten moeten kunnen om hun werk voor cliënten, vrijwilligers en burgers nu en in de nabije toekomst goed te doen. De beroepen en beroepsvarianten zijn in hun onderlinge samenhang beschreven. Deze vernieuwde beroepenstructuur is aangeboden aan het middelbaar en hoger beroepsonderwijs om als basis te dienen voor de inrichting van beroepsopleidingen. In de komende jaren zullen de gezamenlijke partijen de beroepenstructuur inzetten als instrument bij de voortgaande professionalisering van de dienstverlening in zorg en welzijn. Om de beroepenstructuur en de bijbehorende profielen op te stellen, hebben de volgende partijen intensief met elkaar samengewerkt: ABVAKABO FNV, CNV Publieke Zaak, de MOgroep, de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, de OVDB, de BVE Raad en het sectoraal adviescollege HSAO van de HBO-Raad. - Duijst, W.L.J.M.
(2007) Boeven in het ziekenhuis; Sdu uitgevers; ISBN: 9789012120418;
De verhouding tussen opsporing en verschoningsrecht is een centraal thema in dit boek. Er komt aan de orde hoe te handelen als een patiënt in het ziekenhuis tevens verdachte is van een strafbaar feit. Ook mogelijk is dat de medisch hulpverlener zelf verdachte is van een strafbaar feit of als de medisch hulpverlener geconfronteerd wordt met gegevens die strafrechtelijk relevant zijn. Daarnaast wordt de rol van convenanten tussen politie en ziekenhuizen uitgebreid besproken. - Ebskamp, J.G.J. en H.B. Kroon (2005). Beroepsethiek voor sociale & pedagogische hulpverlening (SPH) basisboek + 6 digitale leerobjecten Baarn HBuitgevers; ISBN: 90 55742538
- Graste, J. en D.
Bauduin (red.)
(2000). Waardenvol werk: ethiek in
de geestelijke gezondheidszorg Assen: Van Gorcum: ISBN: 90 232 3546
0.
"Een waardevol boek, ook voor degenen die niet in de geestelijke gezondheidszorg werken, geschreven vanuit de uitgangspunten van de zorgethiek. Speciaal aanbevolen: het prachtige hoofdstuk door Mia Leysen over de deugden van de hulpverlener (integriteit, mededogen, moed en liefde)." (Tenwolde en Houtlosser). - Heijst, (2005) Menslievende zorg; Een ethische kijk op professionaliteit; Kampen, uitgeverij Klement; ISBN: 90 770 703 97
Verbeteringen in de sector van de cure en de care worden gezocht in meer geld of nog meer regels. Volgens Annelies van Heijst is een kwalitatief andere kijk op zorg en professionaliteit nodig. Haar zorgvisie en analyse zijn gebouwd op drie pijlers: de zorgethiek, het denken van Hannah Arendt over de menselijke conditie, en de presentietheorie van Andries Baart. Tegen de heersende visie in, dat zorgen niets meer zou zijn dan marktgericht, zakelijk en functioneel verrichtingen en interventies plegen stelt ze: zorgen is een medemenselijke betrekking. Het is praktisch inspelen op iemands behoeftigheid / afhankelijkheid. Zij noemt dat professionaliteit op basis van menslievendheid. De zorgontvanger is geen passieve consument en evenmin een autonome cliënt. Wel stempelt hij of zij mede de zorgsituatie. Dat maakt iedere situatie uniek en ook ongewis. Die onzekerheid moet niet worden weggeorganiseerd. Die hoort bij zorg op echt ménselijke maat. (uit flaptekst)
- Pasch, T. van de en M. Adriaansen (2009) Menslievende professionaliteit doet aan perspectiefwisseling; in: Tijdschrift voor Verpleegkundigen (TvZ) nr. 2 pp. 20 - 22
- Jukema, J.S. (2006) Boekrecensie Menslievende zorg; in: Verpleegkunde (21) nr. 3, pp. 228 - 230
- Heijst, A. van, e.a. (2001) Over moed, de deugd van grenservaring en grensoverschrijding; Budel, Uitgeverij Damon; ISBN: 9789055731985
Moed lijkt een eigenschap die vandaag de dag wat op de achtergrond is geraakt. We hechten meer waarde aan technische 'know how' dan aan moed. We vertrouwen meer op het berekenbare en beheersbare. Enerzijds worden wij daardoor niet beschermd tegen het nemen van onredelijk grote risico's. In tegendaal, juist de mythe van de almacht van het calculeren verleidt ons vaak tot overmoed. Anderzijds leven we in een tijd van grote en snelle veranderingen en worden we geconfronteerd met nieuwe situaties, die de oude deugd van de moed weer actualiteit verlenen. Met bijdragen van Rudi te Velde, Donald Loose, Hans Ettema, Huub van de Sandt, Annelies van Heijst, Charles Caspers, Dick Akerboom, Jan Jans, Fred van Iersel, Nico Schreurs, Herman Beck en Karl-Wilhelm Merks - Hoogerheide, H. en A. de Jongh (2008) Wie zorgt er straks voor mij? Portretten van verzorgenden Uitgeverij Kavanah; ISBN: 978-905740-078-0
Een boek met persoonlijke verhalen van verzorgenden in de ouderenzorg. Die vinden dat ze een prachtig beroep uitoefenen, tenminste zolang ze werkelijk iets voor hun cliënten kunnen betekenen. Dat schiet er steeds meer bij in en daar voelen ze zich in toenemende mate onbehaaglijk onder. Het beroep is in rap tempo bezig zijn aantrekkelijkheid te verliezen. Aan de basis van de verhalen staan vele gesprekken met verzorgenden. Het boek ademt de sfeer van deze gesprekken: hartelijk, openhartig en hartveroverend. De verhalen maken de lezer duidelijk waar het in de zorg om zou moeten gaan: om menswaardigheid en lotsverbondenheid, om het besef dat ieder mens kwetsbaar is, om toewijding en barmhartigheid, om ontmoetingen tussen mensen. Opdat verzorgenden en de mensen die aan hun zorgen zijn toevertrouwd dagelijks zinvolle bladzijden kunnen toevoegen aan het boek van hun leven. - Houtepen, R. en D. Hendrikx (2003) Verpleegkundige deugden inzake stervensvragen; in: Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek (13) nr.2 pp. 44 - 49
In de palliatieve terminale zorg doen patiënten regelmatig een beroep op verpleegkundigen met vragen over lijden en sterven. In een kleinschalige kwalitatieve studie is eerder onderzocht welke vragen en moeilijkheden dit voor verpleegkundigen oplevert. Op basis van dit materiaal is in het huidige artikel met behulp van het Aristotelische deugdenschema een aantal deugden gereconstrueerd waarop de verpleegkundige een beroep doet bij omgang met stervensvragen. - Jansen, M.G.M.J. (2004) Presentie & Prestatie;
sleutelbegrippen in een verpleegethiek (proefschrift) Utrecht,
uitgegeven in eigen beheer; ISBN: 90 6464 965 0.
Hoe verhoudt zich dat wat een verpleegkundige professioneel geacht wordt te doen tot de zorgbehoeften die patiënten kenbaar maken? Achter deze vraag gaat het kernprobleem schuil dat aan deze studie ten grondslag ligt. De gangbare gezondheidszorgethiek is onvoldoende in staat dat probleem adequaat tegemoet te treden, omdat zij de verpleegkundige beroepspraktijk onvoldoende in beeld heeft. Verpleegethiek heeft primair te maken met de dagelijkse zorg. Die beweegt zich voortdurend in en tussen drie samenhangende dimensies die evenzovele spanningsvelden vertegenwoordigen. In een heuristisch model laten deze drie dimensies zich schetsen als een drievoudig gelaagde kubus die de drie niveaus van de beroepsuitoefening vertegenwoordigen. Hierop werken als het ware twee krachtenvelden in. Ten eerste is dat een epistemologisch krachtenveld, ten tweede een ethisch krachtenveld.
In vier hoofdstukken komen achtereenvolgens aan de orde: de huidige status van de verpleegethiek, de elementen die de morele complexiteit van de beroepspraktijk en de wijsgerige reflectie van Andries Baart op presentie en van Paul Ricoeur op identiteit en morele aansprakelijkheid. Dit alles voert tot de conclusie dat Baarts’ notie van presentie noodzakelijkerwijs moet worden aangevuld met de notie prestatie om de twee basisconcepten van een verpleegethiek te typeren. - Hunink, G. H. en A. Vermeij
(2006) De verpleegkundige als beroepsbeoefenaar; Uitgeverij ThiemeMeulenhoff; ISBN: 90 06 95094 7
Deskundigheidsbevordering en beroepsinnovatie, dat is waar het om draait voor de hbo-verpleegkundige in de rol van beroepsbeoefenaar. En dat is ook precies waar dit boek over gaat. De verpleegkundige als beroepsbeoefenaar bereidt de student voor op de verplichtingen die het lidmaatschap van de beroepsgroep oplegt, zoals het zich houden aan de beroepscode en ethische codes, het uitdragen van beroepswaarden, het voorzien van collega’s die werkzaam zijn op het gebied van beleid en wetenschap van informatie uit de dagelijkse praktijk, deelname aan een verpleegkundige adviesraad. Het boek leert de student om kritisch en creatief na te denken over de gezondheidszorg en de beroepsuitoefening. Naast theorie biedt het boek ook praktische handvatten voor succesvolle innovatie van de beroepspraktijk. - Jacobs, G., R. Meij, H. Tenwolde, Y. Zomer (red.) (2008) Goed werk; verkenningen van normatieve professionalisering;
Amsterdam, Uitgeverij SWP; ISBN: 978-90-6665-898-1;
Professionals en professionaliteit staan volop in de aandacht. Er is maatschappelijk debat over de positie van professionals. Bestaat er in onze cultuur nog wel genoeg waardering voor het wezenlijke van hun werk? Geeft onze markteconomie hen genoeg ruimte om naar eer en geweten hun beroep uit te oefenen? De professionals in sectoren als zorg, onderwijs en dienstverlening voelen zich bekneld door regels en management. Dit roept vanzelf vragen op over professionaliteit. Wat is eigenlijk het kenmerkende van professies? Geldt de beknelling voor alle aspecten van professionaliteit? Is professionaliteit wel denkbaar zónder ‘eer en geweten’? Normatieve professionalisering verwijst naar goed werk doen, en dat is meer dan je werk goed doen. Goed werk is niet alleen technisch, maar ook moreel juist. Het vraagt van professionals bezinning: op hun maatschappelijke rol, op hun relatie met de mensen voor wie ze werken, op de morele en politieke werking van hun vakkennis. Deze bundel verkent de normatieve professionalisering in diverse werkvelden, zowel theoretisch als praktisch. Twintig auteurs behandelen een keur van verwante thema’s en verbinden professionele praktijken vaak op verrassende wijze met theoretische en methodische inzichten. Goed werk is bestemd voor professionals die hun werk willen onderzoeken, voor onderzoekers en studenten, voor managers, politici en regelgevers – voor iedereen die wat grondiger mee wil denken over de belangrijke rol die professionals in ons leven hebben.
- Grootoonk, E. (2009) Boekbespreking van Goed werk; verkenningen van normatieve professionalisering;
Amsterdam, Uitgeverij SWP; ISBN: 978-90-6665-898-1; in: Journal of Social Intervention: Theory and Practice –
2009 – Volume 18, Issue 1, pp. 86–90
(Voor download zie op pagina Download algemeen)
- Grootoonk, E. (2009) Boekbespreking van Goed werk; verkenningen van normatieve professionalisering;
Amsterdam, Uitgeverij SWP; ISBN: 978-90-6665-898-1; in: Journal of Social Intervention: Theory and Practice –
2009 – Volume 18, Issue 1, pp. 86–90
- Jochemsen, H. en E. Leeuwen (2005) Zinervaring in de zorg; over de betekenis van spiritualiteit in de gezondheidszorg; Assen, Van Gorcum; ISBN: 9789023241928
In ‘Zinervaring in de zorg’ de weerslag van het symposium 'Spiritualiteit en gezondheidszorg’ dat vorig jaar oktober werd gehouden worden dergelijke vragen aangeduid met de term ‘spirituele vragen en behoeften’. De samenstellers van de uitgave vragen zich af of er voor dit onderwerp binnen de gezondheidszorg niet meer aandacht zou moeten zijn. Om daarin inzicht te krijgen wordt onder meer ingegaan op zaken als wat verstaat men onder spiritualiteit en spirituele noden? In hoeverre hebben zorgverleners een verantwoordelijkheid op dat gebied? en Wat kan die verantwoordelijkheid inhouden? De problematiek wordt vanuit verschillende gezichtspunten belicht. Naast het patiëntenperspectief komt ook het perspectief van diverse beroepsgroepen aan de orde, variërend van medici en paramedici tot managers en onderzoekers. Kortom: een brede introductie op het relatief nieuwe terrein van het spiritualiteitonderzoek, waarvan eigenlijk iedereen die in de zorg werkzaam is kennis zou moeten nemen. - Jordens, K. J. E. (2008) Van de zuster, de dokter en het leven dat voorbijgaat. Zorgprofessionals in confrontatie met sterven, dood en rouw. (Catharinareeks nr. 1) Garant uitgevers; ISBN: 9789044123241
Hoe gaan artsen en verpleegkundigen om met verlies? Wat doet de dood met hen zelf? Wat vergt het van hen om deze confrontatie aan te moeten gaan? Worden gedachten en gevoelens hieromtrent door professionals levendig gedeeld of wordt het leven dat voorbijgaat doodgezwegen? De dood is een lastige tegenspeler. Hoe gaat ieder karakter in zijn eigen rol daarmee om? En hoe kan de een de ander daarbij van dienst zijn? Kennen professionele medemensen in hun werk ook rouw en hoe komen ze dan tot verwerking? Uiteindelijk gaat het er om dat zij hun rol zo goed mogelijk kunnen vervullen ten behoeve van de echte hoofdrolspelers, de patiënt en haar of zijn naasten.
Deze thematiek wordt benaderd vanuit het contextuele denken, ontwikkeld door de Hongaars-Amerikaanse psychiater en gezinstherapeut Ivan Boszormenyi-Nagy. Centrale begrippen uit het contextuele gedachtegoed worden toegepast op de professionele zorgrelatie.
Dit boek is het eerste deel in de Catharina-reeks (Levensbeschouwing en ethiek in de gezondheidszorg): Van de zuster, de dokter en het leven dat voorbij gaat; Oncologie en geestelijke verzorging; Hightech en hartelijkheid; Beter ouder. Zorg voor de kwetsbare oudere; Aandacht. Grote en kleine dingen van leven en dood; Toegewijde dokters - Karssing, E. (2006) Integriteit in de beroepspraktijk; Uitgeverij Van Gorcum; ISBN: 9023241746
Integriteit staat volop in de belangstelling. Er worden symposia over integriteit georganiseerd, beroepsbeoefenaren worden steeds vaker uitgenodigd voor workshops of trainingen rond het thema en menig organisatie beschikt inmiddels over een code waarin integriteit wordt genoemd als een van de belangrijkste basiswaarden. Volgens sommigen is al die aandacht schromelijk overdreven of zelfs schadelijk – het alsmaar hameren op integriteit zou leiden tot vertraging van besluitvormingsprocessen, verlies aan kwaliteit en een toename van overbodige regels en procedures. In 'Integriteit in de beroepspraktijk' toont Edgar Karssing overtuigend aan dat deze kritiek onterecht is. Weliswaar valt er het een en ander aan te merken op de manier waarop met het thema integriteit wordt omgegaan, maar dat is het gevolg van een te beperkt begrip van integriteit en een verkeerde aanpak om integriteit in de beroepspraktijk te bevorderen. Om die reden pleit Karssing voor een nieuwe, positieve visie op integriteit en levert hij meteen een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming daarvan. 'Integriteit in de beroepspraktijk' is een prikkelend boek, dat de lezer aan de hand van vele praktijkvoorbeelden, citaten en stellingen aan het denken zet over wat integriteit eigenlijk precies inhoudt en hoe dat vertaald kan worden naar de dagelijkse praktijk. Voor iedereen die beroepshalve met integriteitskwesties te maken heeft of daarin geïnteresseerd is, vormt het een onmisbare inspiratiebron. - KNMG (2007) KNMG-Manifest: Medische Professionaliteit
Medische professionaliteit is basis voor 'contract' tussen artsen en samenleving. Het KNMG Manifest Medische professionaliteit geeft antwoord op de vraag wat de actuele strekking is van ‘medisch professionele autonomie’, voor artsen én voor de samenleving. Medische professionaliteit vereist van artsen dat zij hun verantwoordelijkheid voor kwalitatief goede zorg nemen, verantwoordelijkheden delen met andere hulpverleners én verantwoording afleggen over handelen. Hiermee “verdienen” artsen hun professionele autonomie, ofwel de ruimte om naar beste kunnen de individuele patiënt de beste zorg te leveren. Met het Manifest wil de KNMG het vertrouwen dat de patiënt en de maatschappij in artsen moeten kunnen hebben, bestendigen en bevorderen.
(ga voor download naar de pagina Publicaties KNMG (2007)) - Kole, J. en D. de Ruyter (red.) (2007) Werkzame idealen; Ethische reflecties op professionaliteit;
Assen, uitgeverij Koninklijke Van Gorcum; ISBN: 9789023243588
Professionals zijn van levensbelang voor onze samenleving. Sinds een aantal decennia zijn er echter geregeld alarmerende berichten te horen in de media en wetenschappelijke literatuur: professionaliteit zou in crisis verkeren, onder druk staan van doorgeschoten bureaucratie, marktwerking en professionals zouden meer bezig zijn met hun eigen belang. Managers, mondige burgers en de overheid vragen steeds meer om verantwoording, transparantie en controle. Dat bedreigt de zelfstandigheid van professionals, ondermijnt hun motivatie en knaagt aan de zin en betekenis die ze in hun werk beleven. Burn-out en frustratie liggen op de loer. Hoe worden professionals weer zichzelf, of: hoe blijven ze zichzelf temidden van al die veranderingen? Eén antwoord zou kunnen zijn dat ze zich (blijven) oriënteren op hun idealen. Aandacht voor de idealen van de eigen beroepsgroep zou professionalisering een positieve impuls kunnen geven. Maar wat zijn idealen precies en welke zouden de professies na moeten streven? Hoe verhouden die idealen zich tot de plichten en gedragsregels in ethische codes die professies en beroepsorganisaties hanteren? Dergelijke vragen staan centraal in dit boek. Auteurs uit de beroepsethiek en het werkveld portretteren dertien uiteenlopende professionele beroepspraktijken en hun werkzame idealen; van militairen tot dominees, van huisartsen tot atleten. De uitkomst is dat idealen een niet te miskennen inspiratiebron voor professionals kunnen zijn en een essentiële aanwinst voor de professie-ethiek. Werkzame idealen is van belang voor professionals die zich willen bezinnen op hun werk, voor studenten in wetenschappelijke- en beroepsopleidingen die ethiekonderwijs volgen, voor beleidsmakers die met professionals werken, voor ethici die zich met professionaliteit bezighouden en voor een ieder die professionaliteit in de Nederlandse samenleving een warm hart toedraagt. - Kooij, C. van der (2004). Een glimlach in het voorbijgaan; De ervarings- en belevingswereld van verzorgenden in zingevend perspectief; Apeldoorn, Uitgeverij www.zorgtalentproducties.nl; ISBN: 9789080916517
Een glimlach in het voorbijgaan is een boek dat over het werk van verzorgenden gaat. Voor de meeste mensen is afhankelijkheid een schrikbeeld. Verzorgenden die de gevoelsmatige en relationele kanten van hun werk bewust hanteren zijn beter in staat om heel persoonlijk af te stemmen op de mensen die zij verzorgen. Betrokkenheid en creativiteit gaan hand in hand. Het is een boek met een hoog praktijkgehalte dat duidelijk maakt met welke vragen verzorgenden in hun werk te maken hebben. Het gaat om vragen als: “Wat doe ik als ik verzorg, wat gebeurt er als ik contact maak, met de ander, met mezelf? Hoe kan ik weten of ik het beste doe wat mogelijk is? In hoeverre mag ik mijzelf zijn als ik verzorg?”. - Kuiper, Chr. en R. Oostendorp (2007) De gepassioneerde zorgprofessional; Bijdragen gebaseerd op het proefschrift The Eventmaker van Chris Kuiper; Uitgeverij Lemma, ISBN13 978-90-5931-503-7
Door managementisme en cliëntgerichtheid lijken de eisen over de kwaliteit van het handelen van de moderne zorgprofessional te stijgen. Zeker na de introductie van marktwerking in de zorg. De zorgprofessional wordt omschreven als een uitvoerder, gevangen in een spagaat tussen management en cliënt. Evidence-based werken, bureaucratie, McDonaldization, van patiënt naar klant…. Verdwijnt door deze wijze van werken de passie en de menselijkheid uit de zorg? In deze bijzondere uitgave vindt u negen verschillende bijdragen van professionals werkend in of betrokken bij de zorg. Negen beschouwingen over het idee van de toegewijde zorgprofessional die een confrontatie met ‘anderszijn’ zoekt, die onderzoekt wat normaal aan de aandacht ontsnapt. Een therapeut die het verschil maakt. Niet door de balans te verstoren, maar door voorzichtig het evenwicht uit te dagen.
Doelgroep De gepassioneerde zorgprofessional: Waardevol of huiveringwekkend? Dit boek werkt als een spiegel voor allen die werken in en voor de zorg. Een boek voor, door en over zorgprofessionals. Maar ook managers in de zorg, beleidsmakers en docenten kunnen hierin waardevolle overwegingen vinden. - Kunneman, H. (2007) Sociaal werk als laboratorium voor normatieve professionalisering
in: Ethische Perspectieven, het driemaandelijks tijdschrift van het Overlegcentrum voor Ethiek; nr. 2/2007 pp. 92 - 107 - Laarhoven, H. van & C. Leget (2007) De vragen aan het einde; Aandacht voor spiritualiteit in de palliatieve fase; In: Medisch Contact (62) nr. 46 pp. 1898 - 1899
Als de dokter niet veel meer kan doen dan palliatie, worstelt de patiënt veelal nog met problemen van spirituele aard. Ten dele krijgt de arts ook met die noden te maken en daarom moet er erkenning komen voor de rol van spiritualiteit in de palliatieve fase. - Leeuwen, R. van en B. Cusveller (2005) Verpleegkundige zorg en spiritualiteit; Professionele aandacht voor levensbeschouwing, religie en zingeving;
Uitgeverij Lemma; ISBN13: 978-90-5931-289-0
De belangstelling voor spiritualiteit in de gezondheidszorg neemt toe, zo ook binnen de verpleegkunde. Onderzoek heeft aangetoond dat in de gezondheidszorg aandacht van zorgverleners voor spiritualiteit relevant is. In de verpleegkundige praktijk echter, blijkt de aandacht voor spiritualiteit nog niet vanzelfsprekend. Verpleegkundige zorg en spiritualiteit is een inleidende methode voor het omgaan met spiritualiteit binnen de context van de verpleging. Er is gekozen voor een generieke benadering van de thematiek; de belangrijkste uitgangspunten zijn uitgewerkt op basis van onderzoeksgegevens uit de beroepspraktijk. Het boek ondersteunt verpleegkundigen bij het verlenen van zorg voor spiritualiteit en maakt hen bovendien bewust van de eigen spirituele overtuigingen en opvattingen. De onderwerpen die besproken worden zijn: begripsverheldering en verpleegkundige beroepsverantwoordelijkheid, de rol van spiritualiteit in verschillende zorgcategorieën, het hanteren van de eigen spiritualiteit en aspecten van communicatie, spiritualiteit in het verpleegkundig proces, en spiritualiteit in kwaliteitszorg en onderzoek. Het boek is bedoeld voor verpleegkundigen en verpleegkundigen-in-opleiding. Verpleegkundige zorg en spiritualiteit reikt handvatten aan bij het verlenen van zorg voor spirituele vragen en behoeften van patiënten op de (toekomstige) werkplek. - Leget, C. (2008) Van levenskunst tot stervenskunst; Over spiritualiteit in de palliatieve zorg; Uitgeverij Terra Lannoo; ISBN: 978 90 209 7631 1;
Na zijn succesvolle boek Ruimte om te sterven dat de tragiek van het sterven in een breder en bevrijdend perspectief plaatste, schreef Carlo Leget een helder boek over de manier waarop met zijn spirituele model van de ‘innerlijke ruimte’ gewerkt kan worden bij vragen rond het levenseinde. Met aandacht voor vragen zoals: Wat is spiritualiteit eigenlijk en heeft het altijd met religie te maken? Hoe kun je aan de slag met het model in de dagelijkse zorg voor patiënten? Is het model ook te gebruiken wanneer je met rouw te maken krijgt? Wat betekent die spirituele dimensie nu voor de omgang met ethisch omstreden kwesties als euthanasie en palliatieve sedatie.
Voor een breed publiek van zieken en hun naasten, voor zorgprofessionals en vrijwilligers in de palliatieve sector, voor iedereen die geconfronteerd wordt met de eindigheid van het leven. - Trigt, I. van (2008) Recensie; Leget, C. Van levenskunst tot stervenskunst; In: Zin in Zorg, Tijdschrift van Reliëf over Zorg, Ethiek en Levensbeschouwing (10) nr. 3 pp. 16 - 17
- Leget, C. (2004) Geloven in wat je doet Prudentia -
reeks; Budel: uitgeverij Damon; ISBN: 90 55735949
Zorginstellingen met een levensbeschouwelijke signatuur zijn minder vanzelfsprekend dan enkele decennia terug. Niettemin is een aantal verassende tendensen waarneembaar. Spiritualiteit en management gaan vruchtbare verbindingen aan. In veel zorginstellingen heeft moreel beraad een vaste plaats verworven. En zorgverleners gaan op zoek naar richtinggevende waarden omdat ze aanvoelen dat zorg te maken heeft met zingeving en niet te reduceren is tot de logica van efficiëntie en effectiviteit.
Voor instellingen die zich in dit klimaat afvragen hoe ze tot een betere zorg komen, ontstaat dan de vraag: wat kan een levensbeschouwelijke traditie hier betekenen?
Dit boekje wil een praktische handreiking (en een theoretische onderbouwing) bieden aan managers om op instellingsniveau aan de slag te gaan. Centraal staat de levensbeschouwelijke dimensie van de instellingsidentiteit, en wel in relatie tot de katholieke traditie. Het nieuwe van de benadering die hier geboden wordt, is dat die identiteit niet opgevat wordt als iets dat eerst vastgesteld en vervolgens geïmplementeerd wordt. Identiteit zit in wat je (al) doet. Dat geldt ook voor de levensbeschouwelijke of gelovige dimensie van de identiteit. Of met andere woorden: Geloven zit in wat je doet. Als je dat voor elkaar verhelderd hebt, zal het op een nieuwe wijze doorwerken in de dagelijkse praktijk: je kunt dan ook geloven in wat je doet. - Leijssen, M
(2005) Gids Beroepsethiek; Leuven, Uitgeverij Acco; ISBN: 90 334 5889 6
In psychotherapie en hulpverlening heerst veel verwarring over wat geboden en verboden is. Dit boek wil tegemoet komen aan vragen van cliënten en therapeuten over hun rechten en plichten. Het vertrekt vanuit de essentiële basishoudingen voor goede hulpverlening: respect, integriteit, verantwoordelijkheid en deskundigheid. Deze principes worden verder geconcretiseerd in gedragsregels die de inhoud vormen van de beroepscodes in de sector van psychologische begeleiding. Sommige gedragsregels voor hulpverleners krijgen een juridische ondersteuning vanuit de bestaande wetgeving. De achterliggende waarden die bepalend zijn voor het denken over ethisch handelen, worden hierbij telkens kritisch doorgelicht. Moeilijke materie zoals informatieplicht, beroepsgeheim, zelfbeschikkingsrecht of gevoelige kwesties zoals omgaan met seksueel misbruik, belangenvermengingen, en andere schadelijke praktijken worden uitvoerig behandeld in dit boek. Het geeft een beeld van wat men van een competente hulpverlener mag verwachten, wat mogelijke beroepsrisico’s zijn, en hoe men kan reageren bij fouten. Hulpverleners staan vaak voor dilemma’s waarbij elk handelen schadelijke gevolgen heeft en niets doen ook problematisch is. Dit boek wil vooral inspireren om genuanceerd te oordelen en af te wegen wat de best mogelijke handelswijze kan zijn in complexe situaties waar eenvoudige richtlijnen vaak ontoereikend zijn. Deze gids is geschreven voor erg diverse opleidingen en beroepsgroepen als psychotherapeuten, psychiaters, psychologen, seksuologen, orthopedagogen, maatschappelijk werkers, verpleegkundigen, en vele anderen werkzaam in zorginstellingen. Voor een ruimer, meer algemeen doelpubliek wil dit boek ook duidelijk maken wat kwaliteitsvolle en betrouwbare psychotherapie en hulpverlening kan zijn. - Musschenga, B. (2004) Integriteit; over de eenheid en heelheid van de persoon
Uitgeverij Lemma; ISBN: 90-5931-283-x
In onze samenleving wordt van ambtenaren, politici, professionals maar ook van mensen buiten een beroep of rol verwacht dat ze integer zijn en zich integer gedragen. Maar wat houdt integriteit nu eigenlijk in? Wanneer is iemand echt integer? Waarom is integriteit zo belangrijk? Dit boek gaat in op bovengenoemde vragen. Het boek onderscheidt zich van andere publicaties over dit onderwerp doordat het zich niet beperkt tot normatieve kwesties in een of meer praktijkvelden maar een omvattende theorie biedt. De auteur legt uit hoe de integriteit van een mens zich tot diens identiteit verhoudt, verheldert wat er nieuw is aan het hedendaagse begrip van integriteit en waardoor het zo populair is en laat zien hoe integriteit zich verhoudt tot begrippen als het geweten, authenticiteit, loyaliteit en vertrouwen. Integriteit is bedoeld voor wetenschappers en studenten filosofie, pedagogie, psychologie, rechten, bestuurskunde en economie. Het is tevens interessant voor bestuurders, beleidsmakers en anderen die hun inzicht in de aard en achtergronden van integriteitsproblemen willen verdiepen. - Popov, L.K.
(2005) Deugdenboek voor het onderwijs; breng het beste in de leerlingen en jezelf naar boven; Uitgeverij de Zaak; ISBN: 9077770070
Door het gedrag te benoemen in termen van deugden, krijgen kinderen zicht op hun gedrag en leren zij de deugdentaal. U zult geïnspireerd raken door de ideeën uit dit boek om met de deugden aan de de slag te gaan, zodat karaktervorming een integraal onderdeel wordt van het lesgeven aan en begeleiden van kinderen. Geschikt voor onderwijzers, leraren, interne begeleiders, remedial teachers en ouders, en richt zich op kinderen en jonge volwassenen(van 4-18 jaar.) - Raad Volksgezondheid & Zorg (2007) Vertrouwen in de arts; Een advies; ISBN-13: 978-90-5732-180-1; (ga voor download naar de pagina Download algemeen)
De patiënt moet zich met een gerust hart aan de arts kunnen toevertrouwen, juist in levensbedreigende situaties. Dat is een publiek goed, dat we moeten beschermen. Maar kunnen we er wel op blijven vertrouwen dat de dokter voor ons kan doen wat nodig is? Deze vraag is actueel, omdat in het nieuwe zorgstelsel andere - zakelijke - belangen van zorginstellingen, verzekeraars en zorgverleners een prominentere plaats gaan innemen. Zoveel is zeker: voor de Nederlandse arts komt de patiënt op de eerste plaats. Vakkennis en –kunde, integriteit, verantwoording afleggen aan zijn patiënt en handelen overeenkomstig de professionele standaard zijn voor hem belangrijk. Hij wil zijn kennis en kunde voor zijn patiënten kunnen inzetten. En daarom wil hij zelf kunnen beslissen over de diagnose en behandeling van zijn patiënten. Vakinhoudelijke autonomie noemen we dat. Maar hoe autonoom is de arts nog? De patiënt heeft zijn eigen inbreng. De arts moet zich aan protocollen houden. Niet alles is financieel mogelijk. De arts werkt steeds meer in teamverband en hij moet anderen kunnen uitleggen wat hij doet. Dus: hoezo autonoom? - Rothfusz, J.
(2008) Ethiek in sociaalagogische beroepen; Pearson education; ISBN: 978 90 430 1450 2
Maatschappelijk werkers, sociaalpedagogische hulpverleners, pedagogen en cultureel werkers verlenen hulp en diensten aan mensen die kwetsbaar zijn. Hierbij spelen normen en waarden een grote rol. Ethiek in sociaalagogische beroepen behandelt de belangrijkste ethische begrippen en legt de relatie met de verschillende beroepscodes van sociaalagogische beroepen. Het boek is verdeeld in een algemeen en een beroepsgericht deel. In het eerste deel wordt de theoretische basis gelegd. Het tweede deel gaat in op beroepsgerichte ethiek waarbij de beroepscodes van IFSW/IASSW, NVO en SPH/SPW uitgebreid worden behandeld. Door middel van realistische casussen biedt het boek handvatten om morele problemenzorgvuldig te analyseren en professionele keuzes te verantwoorden. Daarnaast wordt elk hoofdstuk afgesloten met individuele en groepsopdrachten waardoor studenten actief een professionele moraal kunnen ontwikkelen. Ethiek in sociaalagogische beroepen is geschreven voor studenten in alle sociaalagogische opleidingen. Door deze brede opzet leren ze over de grenzen van hun eigen beroep te kijken. Dit komt van pas bij de samenwerking tussen de verschillende beroepsgroepen. - Schout, G.
(2007) Zorgvermijding & Zorgverlamming; Een onderzoek naar competentieontwikkeling in de openbare geestelijke gezondheidszorg; SWP uitgevers; ISBN: 978-90-6665-864-6.
"Zorg c.q. hulp is in handen gekomen van professionals. De natuurlijke betrokkenheid van familieleden en geliefden staat in schril contrast tot de gedifferentieerde, verkavelde, en soms ontzielde hulp, die in de wereld van zorg, welzijn, wonen en veiligheid, gegeven wordt. In dit boek wordt zorgvermijding verklaard als een ultieme poging om controle te krijgen op een bestaan dat ervaren wordt als doelloos en onvoorspelbaar. Waar OGGz-cliënten behoefte hebben aan snelle, praktische en integrale hulp van betrokken hulpverleners, treffen zij meer dan eens personen aan die weinig handelingsruimte hebben, die vastzitten aan regels, procedures en wachtlijsten, die bovendien moeite hebben om mensen te helpen die maar ten dele problemen hebben op het terrein van de instelling waar zij werken. Sommige professionals lukt het niettemin om contact te maken, om zorgvermijding en zorgverlamming terug te dringen. Deze personen lijken te beschikken over een empathisch vermogen en over dieperliggende persoonlijke eigenschappen die in dit boek nader onderzocht zijn. Zij weten ruimte te creëren waarin sociaal kwetsbare mensen hun perspectieven kunnen articuleren. Deze competenties ontstaan niet vanzelf, onder condities die we in dit boek hebben aangeduid als een normatieve praktijk kunnen ze tot ontwikkeling komen." - Soudijn, K. (2007) Ethische codes voor psychologen Amsterdam, Uitgeverij Nieuwezijds; ISBN: 9789057122583
Deze nieuwe editie van het ethisch handboek voor de psycholoog gaat uitgebreid in op de beroepscode 2007 van het NIP, die in een bijlage integraal is afgedrukt. Beroepscodes uit andere landen komen ter sprake om te laten zien dat bepaalde thema's ook anders, of specifieker, kunnen worden uitgewerkt. Beroepsethische problemen worden besproken aan de hand van vele voorbeelden, die zijn ontleend aan klachten die werkelijk zijn ingebracht tegen psychologen. Het boek bevat oefeningen om de ethische regels te doorgronden, en biedt uitwerkingen van de basisprincipes integriteit, respect, deskundigheid en verantwoordelijkheid, en ethiek bij de beoefening van wetenschap en onderzoek. - Tenwolde, H. en M.
Houtlosser
(2007) Met alle respect: leerboek
verpleegethiek Baarn: HB Uitgevers; ISBN: 9055743518
Verpleegkundigen en verzorgenden komen regelmatig voor ethische vragen te staan. Het hoort bij hun dagelijkse werk daarin keuzes te maken (bewust of onbewust). Mag je liegen om bestwil? Mag je medicijnen toedienen zonder dat de patiënt het merkt? Hoe ver mag zachte drang gaan bij een onwillige patiënt? Er zijn nog zwaardere vragen, bijvoorbeeld over het staken van behandeling, over langdurige dwangmaatregelen. Dit boek helpt bij het overleg en de besluitvorming over zulke vragen. Het biedt uitleg, aanwijzingen, oefeningen en stof tot nadenken; maar bovenal om daar zelf iets mee toe doen. Met talloze voorbeelden wordt de lezer gestimuleerd tot redeneren en kiezen in allerlei morele dilemma's bij verpleging en verzorging. - Tiesinga, L.J. en R. Driebergen, R. van Leeuwen & D. Post (2003) Het spiritueel functioneren van patiënten en verpleegkundigen. Een essentiële dimensie in de gezondheidszorg; in: Tijdschrift voor Geneeskunde & Ethiek 13 (4) pp. 103 -107.
- Tongeren, P. van
(2008) Deugdelijk leven; Een
inleiding in de
deugdethiek Uitgeverij Boom; vierde druk; ISBN: 9789058751126
Er bestaat een lange traditie van ethische theorie waarin de deugd centraal staat. Sinds kort staat deze vorm van ethiek weer in het centrum van de aandacht, nadat een tijd lang het begrip deugd bijna verdacht is geweest. Deugd leek een symptoom van een moraal die door burgerlijke braafheid werd gekenmerkt. Vandaag ontdekken we weer dat deugd eigenlijk niets met met een dergelijke mentaliteit te maken heeft, maar eerder met kracht, voortreffelijkheid, kwaliteit van leven en levenskunst. Wie wil weten wat menselijk leven is en hoe het moet, kan het beste kijken naar mensen die het goed kunnen, die de kunst van het leven verstaan. De deugd lijkt een belangrijke rol te kunnen spelen in actuele problemen en deze inleiding probeert duidelijk te maken wat de bijdarge kan zijn van de deugdethiek aan een oplossing van de problemen van onze tijd. - Tijdschrift voor Humanistiek (2005) Themanummer "Normatieve Professionalisering"; TvH (2005) nr. 22; Amsterdam, Uitgeverij SWP
- Vanlaere, L. & Chr. Gastmans (2005). Ethiek in de opleiding van verpleegkundigen; leren reflecteren op zorgpraktijken; in: Tijdschrift voor Gezondheidszorg & Ethiek (15) nr. 1; pp. 12 - 16
- Verkerk, M. A.; M. de Bree & F. Jaspers (2004) Visies op professioneel gedrag; Meer nadruk leggen op reflectie en verantwoording;
in: Medisch Contact (59) nr. 51 pp. 2035 - 2037
In de opleiding tot medisch specialist is ‘professionaliteit’ een competentiegebied. Maar wat wordt daaronder verstaan? De gangbare opvattingen gaan te veel voorbij aan de medische praktijk van alledag. - Weidema, F.
(2007) Mijn handen aan dit bed; werk, zelfbeeld, heroïeken en motivatie van zorgdragers in het verpleeghuis; Doctoraalscriptie Universiteit voor Humanistiek, Utrecht.
"In publicaties gaat het doorgaans over de zorgontvangers. Maar hoe gaat het eigenlijk met de medewerkers en hoe ervaren zij die momenten van enerzijds druk, anderzijds intiem contact? Waarom volharden ze in die spagaat? En wat betekent die grote nabijheid ten opzichte van een onbekende ander voor hen persoonlijk? Hierover nu gaat dit onderzoek, dat ik schrijf ter afron-ding van mijn studie aan de Universiteit voor Humanistiek. Het is niet mijn bedoeling negatieve berichtgeving te weerspreken – de realiteit vraagt toedekken noch toevoegen. Wel wil ik een ander licht laten schijnen op het dagelijks werk in de verpleeghuiszorg door een laterale insteek te kiezen en bovendien niet de zorgontvangers, maar de zorgdragers voor het voetlicht te brengen. In dit onderzoek gaat het om hún beleving van het werk. Daarbij maak ik ondermeer gebruik van ogenschijnlijk verouderde concepten die nogal eens wat ongemak oproepen zoals: naastenliefde, barmhartigheid, offerbereidheid, liefde. Zijn deze begrippen actueel in de zorg?"
(ga voor download naar de pagina Download algemeen) - Wilken, J.P. (2006) Over professionaliteit en presentie; Pleidooi voor normatieve professionaliteit bij HBO opleidingen;
in de bundel: De presentiebenadering in het onderwijs; handreikingen voor introductie en innovatie van de werkgroep Presentie & Onderwijs;